mantar çatı

Aralarında 5 cm boşlukla 3 sıra pres tuğla duvarlarımızda yalıtım yapmayacağız demiştik. Zeminde ve çatıda ise mantar levhalarda karar kıldık. 5 cm (50 mm) kalınlığında mantar levhaları kiremit altında, 2.5 cmlik mantar levhaları da zeminde kullanacağız. Gerektiğinde duvar yalıtımı için de kullanılabilecek eşsiz bir ürün.

Yüzde yüz doğal bir malzeme olan mantarın böcek, fare vb. düşmanı yok, zehirli değil ve yangına direnci yüksek. En önemli avantajı dayanıklılığı, yani evin yaşı kadar ömrü var. (Almanya’da yıkılan 45 yıllık bir binanın içinden çıkan mantar yalıtım levhalarının halen işlevini koruduğu görülmüş. Ben inanırım.) Ayrıca, nefes alıyor (biraz sınırlı gerçi) ancak suyu ve nemi emici değil (şarap şişelerindeki onlarca yıl dayanan mantarları düşünün). Isı iletkenliği katsayısı (lambda değeri) 0,038-0,040 W/mK arasında. Şunu da ekleyeyim, bir cm (10 mm) mantar yalıtım plakası, 12 cm delikli tuğla, 38 cm beton, 25 cm taş ile eşdeğer ısıl iletkenliğinde.

Mantarın bir kusuru ithal bir ürün olması. Mantar Portekiz, İspanya, Fas’ta yetişen mantar meşesinin kabuklarından elde ediliyor. Türkiye’de de Hatay bölgesinde 60’lı yıllara kadar mantar meşesinin bir yakın türünün (quercus pecudocerris boiss) doğal olarak yetiştiği biliniyor. Ancak kıymetini bilemediğimizden yok etmişiz. Aslında evimizin inşaatında yerli malzemeleri kullanmak temel ilkemiz oldu. Sanırım şimdilik mantar bunun tek istisnası.

Türkiye’de, Teknor mantar levhalarını deniz yolu ile ithal ediyor. Başka firmalar da var hiç kuşkusuz. Ancak firmaların yönlendirmesinden önce siz mantar levhalar, kullanımları ile ilgili bilgi edinin. Birkaç önerebileceğim site:

my barn conversion
amorim
la maison du liege
teknor
sanater

Yanlız dikkat! ithalatçı firmalar işin teknik uzmanı olmayabiliyorlar. İzmir’deki bir ithalatçı bize zemin yalıtımı için 10 mm, çatı yalıtımı için 2 mm kauçuklu mantar levha önerdi. Olacak şey değil! Çatı yalıtımı genellikle zemin yalıtımına göre 3 kat daha kalın olarak önerilir. Üstelik kauçuklu mantar ısı yalıtımı için orta seviyede etkin iken, ses ve titreşim emici olması açısından eşsiz bir ürün. Uçak, tekne, otomobil gibi ses ve titreşimin yoğun olduğu yerlerde kullanıyor. Ses yalıtımı için iyi olan bir malzeme illa da ısı yalıtımında da iyi olacak diye birşey yok.

Benim araştırmalarıma göre mantar ürünleri içinde en uygunu Expanda serisinde “agglomerato negro”. Bölgenizin iklim koşullarını dikkate alarak en az 50 mm’lik olanlarından kullanın derim. Bir tavsiye de çatıda kullanacağınız kalınlığı iki eşit plaka olarak serin. Örneğin 50 mm’lik kullanmaya karar verirseniz 25’lik iki plaka kullanmanız, 50 mm’lik tek plaka kullanmanızdan daha etkin oluyor. Niye mi? Bulursanız siz bana söyleyin!

doğal yalıtım malzemeleri

Odun lifi levhalar (veya odun elyafı – MDF, HDF), OSB (oriented strand board-yönlendirilmiş yonga levha), mantar, koyun yünü, saz, saman, keten ve kenevir elyafları, seluloz, pamuk yünü… Her biri, endüstriyel yalıtım malzemelerine alternatif, yüksek yalıtım değerine sahip doğal malzemeler.

Ancak dikkat, özellikle odun levhalarda ve OSB’lerde birleştirici olarak kullanılan formaldehit (metanal) proteinler ile suda çözünmeyen bileşikler meydana getirdiğinden zehirli. Türkiye’de odun elyafı ve OSB’lerde bildiğim kadarı ile formaldehitsiz ürün yok. Dilerim yanılıyorum. Biz uzak durmaya karar verdik.

Koyun yünü çok çekici geldi… Zaten kırsal bir bölgedeyiz ve kolaylıkla saf koyun yünü bulabilirz. Üstelik ağırlığının yüzde 30’una kadar su ve nem tutabilirken yalıtım değerinden ödün vermemesi ile mükemmel bir yalıtım malzemesi. Ancak bir kusuru var: myte istilası kaçınılmaz. Mytelar, 2 ila 5 yıl içinde yüzde 90 istila ediyor ve ortada tek gram yün bırakmadan yiyorlar. Bunu geciktirmenin bir yolu yünleri koyunlardan kırkıldığı gibi yıkamadan koymak. Yünlerin içindeki doğal bir madde uzun bir süre myte istilasını önleyebiliyor. Kimyasal mücadele olarak, mitin FF maddesi myteları uzak tutuyor diyorlar, ancak sanırım bu da bir zehir olduğundan işin doğalına kaçalım derken kendimizi zehirlemeyelim. Şimdilik önermekten kaçınacağım.

Çatıyı saz kaplamayı ne çok isterdik. Hollanda, Almanya, İngiltere’de pek çok geleneksel ev, Türkiye’den giden sazlarla kaplanıyor… Ancak Türkiye’de işçiliği bilinmiyor. Kiremit altında sazı yalıtım amaçlı 20 cm serebiliriz diye düşündük. Ancak koyun yünü ile ilgili heves kırıcı pek çok forum, blog yazılarından sonra sazın da benzer haşere, küf, çürüme sorunu olursa diye korktuk. Eh 2-3 yıl içinde hüsranla sonuçlanacak bir girişimden kaçınmak istedik.

Seluloz, Türkiye’de de bulunabilen nadir doğal malzemelerden. Kağıt atıkları hamur haline getiriliyor, içine bor tuzu ekleniyor ve yalıtım yapılacak yerlere püskürtülerek dolduruluyor. Seluloza, bor tuzundan başka ne malzeme ekleniyor ve bunlar sağlıklı mı bilemiyorum; ancak atık kağıtlarda kalan mürekkepten kaçınanlar olabilir.

Biz mi? Biz yalıtımda mantarın özelliklerinde diğer hiçbir doğal ürüne cesaret edemedik. Nedeni bir sonraki bölümde…